600 v.C. - 2023
Overzicht
Economie & technologie
Grenzen, taal & grondgebied
Kunsten & wetenschappen
Landschap, milieu & mobiliteit
Macht & verzet
Migratie
Zingeving & levensbeschouwing
Onderwerp
Periode
Info
Een plek in de wereld
Bekijk
12.000 jaar geleden
Prehistorie
Zo’n 12.000 jaar geleden eindigde de laatste ijstijd. De ijskappen smolten weg en er vormde zich een groen deken van dichte wouden over Noordwest-Europa.
Neanderthalers in de Maasvallei
De oudste sporen van menselijke bewoning
Bekijk
Circa 500.000
- 33.000 jaar geleden
Prehistorie
Duizenden jaren lang waren wij, de moderne mens of homo sapiens, niet de enige mensensoort op aarde. We deelden de wereld met de neanderthaler.
De nederzetting van Rosmeer
De eerste landbouwers
Bekijk
Circa 5300
- 4590 v. Chr.
Prehistorie
De vruchtbare Haspengouwse leemgronden waren een aantrekkingspool voor de eerste landbouwers afkomstig uit Oost-Europa.
Kelten op de Kemmelberg
Keltische centralisatie van macht
Bekijk
Circa 800
- 500 v. Chr.
Prehistorie
Vanuit een versterkt fort op de Kemmelberg domineerde Keltische adel zo’n 2500 jaar geleden letterlijk en figuurlijk de omliggende regio.
Tongeren, Romeinse stad
Romanisering van de Lage Landen
Bekijk
Circa 10 v. Chr.
- circa 400 na Chr.
Klassieke Oudheid
Tongeren, de eerste stad op het grondgebied van het huidige Vlaanderen, had een kilometerslange stadsmuur, een aquaduct en stenen gebouwen in een stijl die lokale en mediterrane invloeden vermengde.
Karel de Grote
De FrankenBekijk
Circa 747
- 814
Middeleeuwen
Op Kerstdag van het jaar 800 kroonde paus Leo III in Rome de Frankische koning Karel de Grote tot keizer.
Hebban olla vogala
Sporen van het oudste Nederlands
Bekijk
Einde 11e eeuw
Middeleeuwen
‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu. Wat unbidan we nu?’ Deze krabbels op de laatste bladzijde van een handschrift met Oudengelse preken zijn de oudste verzen in het Nederlands.
De windmolen van Wormhout
Vernieuwingen in de landbouwBekijk
Circa 1183
Middeleeuwen
‘In Wormhout [staat] een molen die door de wind wordt voortbewogen,’ lezen we in een akte van de graaf van Vlaanderen uit omstreeks 1183. Het is een van de allereerste vermeldingen van een windmolen in het Noordzeegebied.
De verdwenen Zwinhavens
Brugge, verbonden met de zee
Bekijk
Circa 1100
- 1500
Middeleeuwen
Mude, Hoeke of Monnikerede. Die namen zeggen vandaag niet veel meer, maar in de middeleeuwen waren het bruisende havenstadjes langs een getijdengeul van de Noordzee: het Zwin.
Steden op de kaart van Al-Idrisi
Contacten met de moslimwereld
Bekijk
Circa 1154
Middeleeuwen
‘Kent’ (Gent), ‘Abrugs’ (Brugge), ‘Sant Mir’ (Saint-Omer)… Onder die verbasterde namen verschenen in de 12e eeuw verschillende Vlaamse steden op een landkaart. Muhammad Al-Idrisi verrichtte een huzarenstukje.
Begijnhoven
Vrouwen verenigen zich
Bekijk
13e eeuw
Middeleeuwen
Begijnhoven zijn vandaag oases van rust in tal van steden. De oudste gaan terug tot de 13e eeuw. Groepjes ongehuwde, gelovige vrouwen, begijnen genoemd, gingen vanaf de late 12e eeuw samenleven in de stad.
Reynaert de vos
Literatuur in de volkstaal
Bekijk
Circa 1260
Middeleeuwen
Rond 1260 schreef een zekere Willem, van wie we verder weinig weten, een verhaal in verzen over de sluwe vos Reynaert. Vanden vos Reynaerde is een van de oudste teksten in het Nederlands.
1302
Sociale revoluties in de steden van Vlaanderen en Brabant
Bekijk
1302
Middeleeuwen
In de vroege ochtend van 18 mei 1302 slopen opstandige stedelingen Brugge binnen. Ze moordden het Franse garnizoen uit dat daar gelegerd was om het rumoerige Vlaanderen onder controle te houden.
Het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck
De middeleeuwse beeldtaal
Bekijk
1432
Middeleeuwen
De Aanbidding van het Lam Gods is een van de beroemdste schilderijen van de westerse kunstgeschiedenis. Hubert en Jan van Eyck maakten het monumentale drieluik tussen 1424 en 1432.
De slag bij Gavere
De Bourgondiërs
Bekijk
1453
Middeleeuwen
Op 23 juli 1453 trokken Gentse milities naar Gavere om er het leger van de Bourgondische hertog aan te vallen. Toen hun eigen buskruitvoorraad dreigde te ontploffen, stoven de Gentenaars uiteen.
Het Ros Beiaard van Dendermonde
Processies en ommegangen
Bekijk
Ten laatste 1460
Middeleeuwen
Om de tien jaar trekt een reusachtig houten paard door de straten van Dendermonde: het Ros Beiaard. Op de rug zitten de vier 'Heemskinderen’, gespeeld door vier broers die in de stad Dendermonde geboren zijn.
Het Mechels Koorboek
Polyfone muziek in de Lage LandenBekijk
Circa 1515
Vroegmoderne tijd
Het Mechels Koorboek is een van de mooiste en best bewaarde muziekhandschriften uit de 16e eeuw. Het werd rond 1515 gemaakt in het atelier van Petrus Alamire in Mechelen.
Erasmus
HumanismeBekijk
Circa 1469
- 1536
Vroegmoderne tijd
Erasmus was een van de invloedrijkste Europese denkers van de 16e eeuw. Hij schreef over opvoeding en onderwijs en leverde scherpzinnige kritiek op de kerk en de machthebbers.
Pedro de Gante
Europeanen in een ‘Nieuwe Wereld’Bekijk
Circa 1480
- 1572
Vroegmoderne tijd
In 1523 reisde een monnik van Gent naar Tenochtitlan, het huidige Mexico-Stad. Hij heette Pieter van der Moere, maar bleef bekend onder zijn Spaanse naam Pedro de Gante.
Dulle Griet
Pieter Bruegel de Oude en de renaissanceBekijk
1563
Vroegmoderne tijd
Een ‘Dulle Griet’ met harnas en zwaard leidt een roversbende van vrouwen tussen de gekste monsters naar de opengesperde muil van de hel: Pieter Bruegel de Oude schilderde in 1563 een paneel dat tot de verbeelding blijft spreken.
De Beeldenstorm
Burgeroorlog in de Nederlanden
Bekijk
1566
Vroegmoderne tijd
De verdeeldheid tussen protestanten en katholieken leidde tot een beeldenstorm, die in 1566 als een schokgolf door de Nederlanden ging.
Simon Stevin
De blik van de wetenschapBekijk
1548
- 1620
Vroegmoderne tijd
De veelzijdige wetenschapper Simon Stevin leverde belangrijke bijdragen aan de wis- en natuurkunde, logica en taalstudie, maar vond als ingenieur ook oplossingen voor allerhande praktische problemen.
Cathelyne Van den Bulcke
Heksenprocessen in Europa
Bekijk
?
- 1590
Vroegmoderne tijd
Op 20 januari 1590 belandde Cathelyne Van den Bulcke op de Grote Markt van Lier op de brandstapel. Ze was een van de vele ‘heksen’ die tussen de 15e en de 18e eeuw slachtoffer werden van volks bijgeloof.
Aanbidding door de koningen
Rubens en de barok
Bekijk
1624
Vroegmoderne tijd
In 1624 schilderde Peter Paul Rubens een monumentaal werk voor het hoofdaltaar van de Antwerpse Sint-Michielsabdij. Het onderwerp was een bekend Bijbels tafereel: het bezoek van de drie koningen aan het pasgeboren Jezuskind.
Het bombardement van Brussel
Oorlogen in de Spaans-Habsburgse Nederlanden
Bekijk
1695
Vroegmoderne tijd
Van 13 tot 15 augustus 1695 bestookte het Franse leger de stad Brussel onafgebroken met kanonnen en mortieren. Het militaire nut van de actie was bijkomstig, terreur zaaien was het eigenlijke opzet.
Keizerin Maria Theresia
Verlichting in Europa
Bekijk
1717
- 1780
Vroegmoderne tijd
Leden van het Habsburgse geslacht heersten meer dan zes eeuwen over grote delen van Europa. In al die tijd zat er maar één vrouw op de troon: Maria Theresia. Veertig jaar lang regeerde ze (ook) over de Oostenrijkse Nederlanden.
Mule Jenny
De komst van machines en fabrieken
Bekijk
Circa 1800
Moderne tijd
De Mule Jenny zorgde voor een ware revolutie in de katoennijverheid. Die machine kon namelijk bijna tweehonderd keer sneller katoen spinnen dan een traditioneel spinnenwiel. Geen wonder dat de Britten probeerden om hun uitvinding zo goed mogelijk geheim te houden.
Het wetboek van Napoleon
De Franse tijd
Bekijk
1804
Moderne tijd
Kilometers en centiliters, het kadaster en het notariaat: allemaal zaken die vandaag vanzelfsprekend zijn, komen uit de tijd van de Franse overheersing. Ook het Burgerlijk Wetboek – de regels die gelden tussen Belgen onderling – dateert uit de Franse periode.
Een liberale grondwet
België onafhankelijkBekijk
1830
- 1831
Moderne tijd
Met de Belgische Revolutie van 1830 gaf de burgerij uitdrukking aan haar streven naar een nationale staat met een liberaal regime. Dat kwam tot uiting in de grondwet die begin 1831 werd goedgekeurd en nagenoeg 140 jaar lang ongewijzigd bleef.
De eerste treinrit
Het spoor ontsluit het landBekijk
1835
Moderne tijd
Op 5 mei 1835 verlieten drie stoomtreinen het station Groendreef in Brussel. Aan boord zaten negenhonderd genodigden, verdeeld over dertig rijtuigen. Toen ze een uurtje later in Mechelen toekwamen, brak een groot volksfeest los.
De Leeuw van Vlaenderen
Hendrik Conscience en de Vlaamse beweging
Bekijk
1838
Moderne tijd
Waarom viert de Vlaamse Gemeenschap feest op 11 juli, eert het Vlaamse volkslied een fiere leeuw en siert hetzelfde dier de Vlaamse vlag? Het gaat allemaal terug op het succes van één boek: De Leeuw van Vlaenderen van Hendrik Conscience.
De aardappelcrisis
‘Arm Vlaanderen’
Bekijk
1845
- 1847
Moderne tijd
Tussen 1845 en 1847 vernielde een tot dan onbekende schimmelziekte de aardappeloogst in grote delen van Noordwest-Europa. Het gevolg was de laatste grote Europese hongersnood in vredestijd.
De vrijmaking van de Schelde
Antwerpen, poort naar de wereld
Bekijk
1863
Moderne tijd
Op 1 en 2 augustus 1863 vierde Antwerpen feest: de stad verlicht met lampions, straten zwart van het volk, vuurwerk aan de kaaien, op de Schelde overal versierde boten. Voortaan was geen tol meer verschuldigd aan Nederland om de Schelde op te varen.
Emilie Claeys
De ‘sociale kwestie’ in de 19e eeuwBekijk
1855
- 1943
Moderne tijd
In de 19e eeuw waren in de Gentse katoenspinnerijen de arbeidsomstandigheden bijzonder slecht. Arbeidsters moesten het stellen met een loon dat nog kariger was dan het hongerloon van de man en ze waren vaak slachtoffer van seksueel misbruik.
De intrede van Christus in Brussel in 1889 van James Ensor
Vernieuwing in de beeldende kunst
Bekijk
1889
Moderne tijd
De intrede van Christus in Brussel in 1889 is het meest ambitieuze werk van de Oostendse kunstenaar James Ensor (1860-1949). Het schilderij illustreert het nieuwe pad dat de Belgische kunst eind 19e eeuw insloeg.
Bloednacht in Leuven
Vechten voor stemrecht
Bekijk
1902
Moderne tijd
In de avond van 18 april 1902 trokken betogende arbeiders door Leuven. Ze protesteerden omdat het parlement net het enkelvoudig algemeen stemrecht had afgewezen.
Marie Belpaire
Meisjes naar schoolBekijk
1853
- 1948
Moderne tijd
In de 19e eeuw waren de onderwijskansen voor vrouwen uit alle lagen van de bevolking uiterst beperkt. De katholieke schrijfster Marie Belpaire maakte er haar levenswerk van om daar wat aan te doen.
Drie kraaiende hanen
De Vlaamse beweging en de taalstrijd
Bekijk
1910
Moderne tijd
Op 18 december 1910 veroorzaakte een bijeenkomst in Antwerpen ophef. Voor een uitgelaten publiek beloofden drie parlementsleden plechtig als ‘drie hanen’ het land wakker te kraaien. Hun doel: iedereen ervan overtuigen dat Vlaanderen recht had op een Nederlandstalige universiteit.
De Ronde van Vlaanderen
Het land van de koersBekijk
1913
Moderne tijd
‘Vlaanderens mooiste’: met die uitdrukking verwijzen Vlamingen niet naar een persoon, een landschap of een schilderij, maar naar een wielerwedstrijd.
Paul Panda Farnana
Congo, veroverd en gekoloniseerdBekijk
1890
- 1930
Moderne tijd
Paul Panda Farnana was de eerste Congolese intellectueel die het kolonialisme openlijk bekritiseerde.
Treurend ouderpaar van Käthe Kollwitz
De Eerste Wereldoorlog
Bekijk
1914
- 1918
Moderne tijd
Treurend ouderpaar van Käthe Kollwitz op de begraafplaats van Duitse soldaten in Vladslo geeft treffend uitdrukking aan het universele leed van de Eerste Wereldoorlog.
Multiculturele mijncités
Steenkool in Limburg
Bekijk
1901
- 1992
Moderne tijd
De ontdekking van steenkool in Midden-Limburg in 1901 luidde voor de regio een nieuw tijdperk in. Plots verschenen in de stille Limburgse Kempen boortorens, wegen, spoorlijnen en nieuwe woonwijken.
De jeugdbeweging van Jozef Cardijn
Verzuiling en secularisatieBekijk
Jaren 1920
Moderne tijd
De uit Halle afkomstige priester Jozef Cardijn was verontwaardigd over het ellendige lot van werkende jongeren. Daarom stichtte hij na de Eerste Wereldoorlog de Katholieke Arbeidersjeugd.
Ons Kookboek
Culinaire canonsBekijk
1927
Moderne tijd
In 1927 verscheen op initiatief van de Boerinnenbond de eerste editie van Ons kookboek. Die keukengids groeide uit tot een van de meest succesvolle receptenboeken en zette de standaard in veel Vlaamse keukens.
De IJzertoren
De erfenis van de Eerste Wereldoorlog
Bekijk
1930
Moderne tijd
In 1928 verrees in Diksmuide op de linkeroever van de IJzer een vijftig meter hoge toren, een monument voor Vlaamsgezinde soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog gesneuveld waren. De IJzertoren werd een van de meest omstreden monumenten in Vlaanderen.
Het drama van Meensel-Kiezegem
De Tweede Wereldoorlog
Bekijk
1940
- 1945
Moderne tijd
Op 11 augustus 1944, twee maanden na de geallieerde landing in Normandië, omsingelden Duitse soldaten en Vlaamse collaborateurs het Vlaams-Brabantse dorpje Meensel-Kiezegem.
De Dossinkazerne
De Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog
Bekijk
1940
- 1945
Moderne tijd
In 1942 startten de nazi’s in de bezette gebieden met de deportatie van Joden naar uitroeiingscentra in het Derde Rijk. In België gebruikten ze de Mechelse Dossinkazerne als verzamelkamp.
Het Sociaal Pact
De sociale zekerheid en de verzorgingsstaat
Bekijk
1944
Hedendaagse tijd
Op 20 april 1944, in volle oorlog, ondertekenden een aantal vakbondsleiders en werkgevers het ‘Voorontwerp van sociale solidariteit’.
Lintbebouwing
Ruimtelijke ordening in Vlaanderen
Bekijk
1948
Hedendaagse tijd
Steenwegen die zich van dorpskern naar dorpskern slingeren, aan weerszijden afgezoomd met villaatjes, handelszaken, hier en daar een weide en vooral veel ‘koterij’: dat uitzicht typeert al decennia het dichtbevolkte Vlaanderen.
Paula Sémer
Televisie als venster op de wereldBekijk
1925
- 2021
Hedendaagse tijd
Op zaterdag 31 oktober 1953 keken enkele honderden gezinnen naar de allereerste Vlaamse televisie-uitzending. Na het nieuws en het weerbericht volgde Drie dozijn rode rozen, een komedie met Paula Sémer.
De Oostakkerse gedichten van Hugo Claus
Artistieke vernieuwing na 1945Bekijk
1955
Hedendaagse tijd
De bundel De Oostakkerse gedichten van Hugo Claus werd in 1955 onthaald als een hoogtepunt in de Nederlandstalige literatuur.
De pil
Seksuele revolutie en vrouwenrechten
Bekijk
1961
Hedendaagse tijd
Door de uitvinding van betrouwbare anticonceptie, zoals de pil, konden mensen vanaf de jaren 1960 zwangerschap doeltreffend voorkomen. Dat luidde niet alleen een seksuele revolutie in, maar droeg ook bij aan de maatschappelijke emancipatie van de vrouw.
Le plat pays van Jacques Brel
Franstalige cultuur in Vlaanderen
Bekijk
1962
Hedendaagse tijd
In 1962 bezong Jacques Brel de Noordzee, de Schelde en de natte, grijze luchten in Le plat pays. Het lied blijft een van de mooiste odes aan het Vlaamse landschap.
De vastlegging van de taalgrens
België wordt een federale staat
Bekijk
1962
- 1963
Hedendaagse tijd
De politieke betekenis van de Nederlands-Franse taalgrens was lange tijd beperkt gebleven. Door het streven van de Vlaamse beweging naar de eentaligheid van Vlaanderen werd de taalgrens echter voorwerp van debat.
Staal in Vlaanderen
Economische groei in de sixties
Bekijk
1967
Hedendaagse tijd
In 1967 rolden de eerste staalplaten uit de walsmachines van de nieuwe
staalfabriek Sidmar in Zelzate, het huidige ArcelorMittal. Nooit eerder was er staal geproduceerd in Vlaanderen.
Rock Werchter
Festivalcultuur
Bekijk
1975
Hedendaagse tijd
In de zomer van 1975 traden in het landelijke Werchter twee bands op voor een publiek van enkele honderden toeschouwers. Het initiatief van de plaatselijke Chirogroep legde de basis voor een van de grootste muziekfestivals in Europa.
De euro
Europese integratie
Bekijk
2002
Hedendaagse tijd
Op Nieuwjaar 2002, vlak na middernacht, vormden zich lange rijen aan bankautomaten overal in het land. Voor het eerst konden eurobiljetten afgehaald worden.
Het homohuwelijk
Holebi’s, van discriminatie tot emancipatie
Bekijk
2003
Hedendaagse tijd
Ze schreven geschiedenis met een simpel jawoord. Op 6 juni 2003 trouwden twee bruiden in Kapellen met elkaar. Het was het eerste huwelijk tussen lesbiennes in België.
Goesting
Een standaardtaal voor Vlaanderen
Bekijk
2004
Hedendaagse tijd
Iemand met goesting in een croque-monsieur? Dat moet een Vlaming zijn.
De wereld in Vlaanderen
Bekijk
2012
Hedendaagse tijd
Elk jaar in de vierde week van september gaan de reuzen van Borgerhout op stap, omringd door muzikanten en praalwagens.
Bekijk