
Een anonieme schilder toont de Grote Markt van Brussel tijdens een hevig bombardement door het Franse leger in de nacht van 13 op 14 augustus 1695. | Brussel, Museum van de stad Brussel.
Het bombardement van Brussel
Oorlogen in de Spaans-Habsburgse Nederlanden
Van 13 tot 15 augustus 1695 bestookte het Franse leger de stad Brussel onafgebroken met kanonnen en mortieren. Het militaire nut van de actie was bijkomstig, terreur zaaien was het eigenlijke opzet. Omdat het bombardement op voorhand was aangekondigd, was het aantal slachtoffers beperkt. Maar de benedenstad ging in vlammen op, duizenden huizen werden vernield en vele kunstschatten gingen verloren.
Frankrijk was al sinds 1688 in conflict met een bondgenootschap dat bestond uit het Duitse keizerrijk, de Republiekdit is de naam voor de Noordelijke Nederlanden tot 1795. , Engeland en het Spaanse Rijk. Ingeklemd tussen deze grote mogendheden vormden de Zuidelijke Nederlanden het toneel waarop de aanslepende oorlog in belangrijke mate werd uitgevochten. Met de beschieting van Brussel in 1695 wilde het Franse leger zijn tegenstanders weglokken van de citadel van Namen, die op het punt stond te vallen. Dat lukte echter niet. De vernietiging van Brussel, een burgerdoelwit, bleek compleet zinloos. De internationale verontwaardiging was groot. Uit de as van het platgeschoten Brussel verrees wel de monumentale Grote Markt, die inmiddels behoort tot het Unesco-werelderfgoed.

Antwerpen, KMSKA – www.artinflanders.be – foto Rik Klein Gotink
Maximiliaen Pauwels, De afkondiging van de Vrede van Münster op de Grote Markt van Antwerpen in 1648.
Oorlogen in de Spaans-Habsburgse Nederlanden
Sinds 1506 behoorden de Nederlanden tot het rijk van de Spaanse Habsburgers. Toen Holland en andere noordelijke gewesten zich afscheurden en aan het einde van de 16e eeuw een aparte Republiek vormden, legde Spanje zich daar niet zomaar bij neer. Een militair conflict was het gevolg, en dat liet zich voelen in de Zuidelijke Nederlanden. Zo vielen in 1635 de troepen van de Republiek en het Franse leger de Zuidelijke Nederlanden binnen. Ze wilden Spanje buitenspel zetten en het gebied onderling verdelen. In 1648 sloten de Republiek en Spanje eindelijk vrede. Daarmee kwam een einde aan de zogenoemde Tachtigjarige Oorlog. De grens die toen werd vastgelegd in het Verdrag van Münster, valt nog altijd min of meer samen met de huidige Belgisch-Nederlandse grens.
Toch kwam het niet tot een duurzame periode van vrede in de Zuidelijke Nederlanden. Na 1648 waren er voortdurend spanningen tussen Spanje en Frankrijk. In 1661 kwam de Franse koning Lodewijk XIV aan het bewind, die in opeenvolgende oorlogen grote stukken grondgebied van de Spaanse Nederlanden wist in te palmen. Tragisch dieptepunt was de opzettelijke verwoesting van Brussel door de Fransen. De nieuwe grens die door deze oorlogen met Frankrijk ontstond, valt grotendeels samen met de huidige Belgisch-Franse grens.
Focuspunten
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Non-fictie
Het strijdtoneel van Europa 1648-1815: de Zuidelijke Nederlanden onder Spaans, Oostenrijks en Frans bewind
Davidsfonds, 2019.
Historische atlas van Frans-Vlaanderen
Despriet, 1998.
Slagveld van Europa: duizend jaar oorlog in de Zuidelijke Nederlanden
Globe, 2007.
Een geschiedenis van Brussel
Lannoo, 2006.
België in de 17de eeuw: de Spaanse Nederlanden en het prinsbisdom Luik
Snoeck, 2006.
Oranje tegen de Zonnekoning: De strijd van Willem III en Lodewijk XIV om Europa
Uitgeverij Atlas Contact, 2016.
Bastions voor koning en God: forten en verdedigingswerken in het krekengebied van Oost-Vlaanderen
Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 2004.
De inname van Tienen 1635. Het drama van een grensstad
Uitgeverij Omniboek, 2023.
De Veertigjarige Oorlog 1672-1712: de strijd van de Nederlanders tegen de Zonnekoning
Prometheus, 2020.
Strips
De hertog van Alva en de 80-jarige oorlog
Dark Dragon Books, 2023.