
Simon Stevin, postuum portret. | Leiden, Universiteitsbibliotheek, Douza-archief.
Simon Stevin
De blik van de wetenschap
De veelzijdige wetenschapper Simon Stevin leverde belangrijke bijdragen aan de wis- en natuurkunde, logica en taalstudie, maar vond als ingenieur ook oplossingen voor allerhande praktische problemen. Samen met onder meer Gerard Mercator en Andreas Vesalius belichaamde hij de modernisering van de wetenschap.
Stevin groeide op in Brugge, werkte een tijd in Antwerpen en week als dertiger uit naar Leiden, vermoedelijk vanwege zijn protestantse overtuiging. Hij populariseerde het tiendelig of decimaal stelsel, dat al in de 10e eeuw in de Arabische wereld was bedacht, maar dat hij verder ontwikkelde. Hij verzon Nederlandse woorden die nog altijd gangbaar zijn zoals ‘evenwijdig’, ‘wiskunde’ en ‘scheikunde’. Daarnaast verbeterde hij de werking van sluizen, hij bedacht rentetabellen voor de aflossing van hypotheken en legde de basis van het technisch onderwijs. Hij steunde als een van de eersten in de Nederlanden de stelling van Copernicus dat de aarde rond de zon draait en huldigde het beginsel van volkssoevereiniteithet principe dat het hoogste gezag bij het volk berust en een staatshoofd zich moet houden aan wetten en afspraken met de bevolking. . Met zijn proefondervindelijke en op nauwkeurige observaties steunende werkwijze droeg hij bij aan nieuwe, moderne standaarden voor de wetenschap.

Antwerpen, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Flandrica, G 50187.
In De Thiende (1585) formuleerde Stevin de rekenregels voor decimale getallen en besprak hij de praktische toepassingen ervan. Stevin maakte met zijn werk een einde aan het gebruik in Europa van de Romeinse cijfers waarmee het moeilijk rekenen is.
De blik van de wetenschap
Rond 1586 stond Simon Stevin op de toren van de Nieuwe Kerk in Delft om er tegelijk twee loden bollen van verschillend gewicht te laten vallen. Ze raakten tegelijk de grond. Met dat eenvoudige experiment weerlegde Stevin een bijna tweeduizend jaar oude theorie van Aristoteles, die vele wetenschappers nog volgden. Lichte en zware voorwerpen vallen wél even snel! Een experiment dat in 2022 met extreme precisie werd overgedaan en bevestigd.
Belangrijker nog dan de uitkomst van dit experiment was dat Stevin demonstreerde hoe theorie in combinatie met experimenten leidt tot een betrouwbare wetenschappelijke methode. Niet voor niets was zijn devies ‘Wonder en is gheen wonder’ (een wonder is geen wonder): natuurkundige verschijnselen (wonderen) kunnen door de wetenschap worden doorgrond en verliezen dan hun onverklaarbaarheid.
Net als Andreas Vesalius, Rembert Dodoens en Gerard Mercator was Stevin een gezicht van de wetenschappelijke revolutie die zich in de 16e eeuw voltrok. Deze geleerden promootten nieuwe manieren van onderzoek en bedachten wetenschappelijke toepassingen. Ze bleven inspiratie putten uit de klassieke oudheid, maar namen de oude inzichten niet meer slaafs voor waar aan. Ze wilden zelf experimenteren, observeren en nieuwe wetten formuleren.
Focuspunten
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Non-fictie
Vlaanderen in 100 kaarten
Davidsfonds, 2015.
Anatomia: de ontdekking van het menselijk lichaam in de Lage Landen (16de tot 18de eeuw)
Davidsfonds, 2017.
Mercator, de man die de wereld in kaart bracht
Ambo/Anthos, 2003.
Leuven en zijn colleges: trefpunt van intellectueel leven in de Nederlanden (1425-1797)
Sterck & De Vreese, 2021.
Wonder en is gheen wonder: de geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620
Davidsfonds, 2003.
Simon Stevin, wetenschapper in oorlogstijd 1548-1620
Aspekt, 2007.
Wereldtheater. De geschiedenis van de cartografie
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2018.
Simon Stevin van Brugghe (1548-1620): hij veranderde de wereld
Sterck & De Vreese, 2020.
Wereldwijs: wetenschappers rond Keizer Karel
Davidsfonds, 2000.
Vesalius, het lichaam in beeld
Davidsfonds, 2014.
XVI. De zinderende 16de eeuw: Habsburgers, heksen, ketters & oproer in de Lage Landen
Borgerhoff & Lamberigts, 2021.
Fictie
Suske & Wiske. De mollige meivis (nr 93)
Standaard Uitgeverij, 1975.
Vesalius, een beroemd anatoom gevangen in de intriges van het Spaanse hof
Davidsfonds, 2014.
Andreas: de fictieve autobiografie van Vesalius, de grootste anatoom aller tijden
Van Halewyck, 2014.
Tussen god en de zee: roman over het leven en werk van Gerard Mercator
Kramat, 2004.