De eerste IJzertoren werd ingewijd op 24 augustus 1930 | Diksmuide, Museum aan de IJzer.
De IJzertoren
De erfenis van de Eerste Wereldoorlog
In 1928 wordt een toren gebouwd aan de rivier de IJzer. Die toren is 50 meter hoog. Het is een monument voor Vlaamse soldaten die gestorven zijn in de Eerste WereldoorlogDe Eerste Wereldoorlog duurt van 1914 tot 1918. . Over de IJzertoren is veel discussie in Vlaanderen.
Aan de IJzertoren komen mensen samen. Ze herdenken er soldaten die gestorven zijn tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar niet alle soldaten. Ze herdenken alleen VlaamsgezindeVlaamsgezinde mensen komen op voor de Vlamingen in België. Ze willen dat het Nederlands wordt gebruikt of dat Vlaanderen meer dingen zelf kan beslissen. soldaten. Zo wordt de IJzertoren een symbool voor een apart Vlaanderen. Daarom zijn er soms rellen aan de IJzertoren. Twee groepen maken dan ruzie. Mensen die willen dat Vlaanderen een apart land wordt, en mensen die België willen houden.
Nooit meer oorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft Duitsland de macht in België. Sommige Vlaamsgezinde mensen werken samen met Duitsland. Als wraak maken andere mensen de IJzertoren na de oorlog kapot. De toren wordt later opnieuw gebouwd.
Toch blijft de IJzertoren ook een symbool voor vrede. Op de toren staat in vier talen: ‘Nooit meer oorlog’.
Antwerpen, ADVN | Archief voor nationale bewegingen.
Op een pompsteen van het verwoeste frontdorp Merkem schreven Vlaamsgezinde soldaten in rode verf: ‘Hier ons bloed, wanneer ons recht’. Ze wezen zo op hun achtergestelde positie in het leger.
De erfenis van de Eerste Wereldoorlog
In België spreken voor 1914 veel leiders Frans. In Vlaanderen spreken vooral rijkere mensen Frans. Wie alleen Nederlands spreekt, kan moeilijk een hoge functie krijgen. Er zijn mensen die dat willen veranderen. Zij willen hoger onderwijs in het Nederlands en goede jobs voor Vlamingen die alleen Nederlands spreken.
In de Eerste Wereldoorlog veroveren de Duitsers België. Sommige Vlamingen denken dat de Duitse bezetters hen zullen helpen. Zij willen samenwerken met de Duitsers. Maar veel Vlamingen willen niet samenwerken met de Duitsers. Zij willen eerst België bevrijden.
Ook in het leger zijn sommige Vlaamse soldaten boos. De leiders van het leger willen hun taal niet spreken. Voor dat land willen de Vlamingen niet vechten.
Zo groeit het Vlaams nationalisme. Boze Vlaamse soldaten en andere mensen die een apart Vlaanderen willen, vormen een politieke partij. Ze komen na de oorlog vaak samen aan de IJzertoren. De toren wordt zo het symbool voor een apart Vlaanderen, los van België.
Focuspunten
Gent, Liberas, AFFICHE07617.
De katholiek Frans Van Cauwelaert en de socialist Camille Huysmans zetten zich tijdens het interbellum in voor de verdere vernederlandsing van Vlaanderen. In 1921 vormden ze samen het stadsbestuur van Antwerpen. Deze liberale affiche naar aanleiding van de parlementsverkiezingen in hetzelfde jaar hekelt het ‘Socialo-Clericaal huwelijk’.
Een taal voor Vlaanderen
Wanneer de oorlog gedaan is, willen meer mensen dat alles in het Nederlands gebeurt in Vlaanderen. Ook mensen uit andere politieke partijen komen op voor Vlaanderen. Het duurt nog vele jaren, maar uiteindelijk komen er nieuwe wetten over taal. Tegen het einde van de jaren 1930 is er veel veranderd. Nederlands is de taal op school, op de universiteit, in de rechtbank en bij het bestuur van Vlaanderen.
Liever een dictator
Voor sommige Vlamingen is dat niet genoeg. Zij willen niet meer bij België horen. Ze hebben liever een dictatorEen leider van een land die alle macht heeft. dan een democratieEen land waar burgers hun mening mogen geven en mee mogen beslissen. . Die ideeën halen ze bij leiders zoals Hitler in Duitsland of Mussolini in Italië. Die ideeën worden populair in de jaren 1930 overal in Europa.
Brussel, CegeSoma/Rijksarchief, 93728.
Jongeren van de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) marcheren langs de IJzertoren in 1943.
Ruk naar rechts
Tijdens de Tweede WereldoorlogDe Tweede Wereldoorlog duurt van 1939 tot 1945, in België van 1940 tot 1944. zijn er opnieuw Vlaamsgezinde mensen die samenwerken met de Duitse bezetter. Sommige Vlamingen gaan als soldaat voor Duitsland vechten. Die krijgen veel aandacht tijdens de herdenkingen aan de IJzertoren.
Dat maakt veel andere mensen boos. Daarom hebben een paar mensen de toren laten ontploffen na de oorlog.
De toren wordt later opnieuw gebouwd. Duizenden mensen komen er elk jaar samen. Zij zien de toren als een symbool voor een apart Vlaanderen. Andere mensen blijven net weg omdat ze de IJzertoren zien als een symbool van de collaboratieDe samenwerking van Belgen met Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. .
Vandaag wil de IJzertoren een symbool zijn van vrede, vrijheid en respect voor elkaar. Sinds 2003 is er een aparte herdenking op een andere plek. Daar komen mensen samen die van Vlaanderen een apart land willen maken.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Histories – de IJzertoren, een kruis voor Vlaanderen
Bron: VRT archief, Archief De Landtsheer, Liberas, Archief voor nationale bewegingen – 10 jul 2000
Journaal
Bron: VRT archief – 27 aug 2000
Journaal
Bron: VRT archief – 26 aug 1996
Histories – de IJzertoren, een kruis voor Vlaanderen
Bron: VRT archief, Archief de Landtsheer – 10 jul 2000
Non-fictie
De IJzertoren, onze trots en schande
Van Halewyck, 1997.
Van IJzerfront tot zelfbestuur
Klaproos, 1993.
De Trust der Vaderlandsliefde: over literatuur en Vlaamse Beweging 1890-1940
Antwerpen, AMVC, 2005.
100 jaar IJzerbedevaarten in affiches 1920-2000
Peristyle, 2021.
De Groote Oorlog. Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog
Houtekiet/Atlas Contact, 2013.
Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945
Lannoo, 1994.
De schaduw van het interbellum. België van euforie tot crisis 1918-1939
Lannoo, 2017.
Repressie met maat? De omvang en de chronologie van de strafrechtelijke repressie van het Vlaamse burgeractivisme na de Eerste Wereldoorlog
In: Nefors, P. en Tallier P.A., En toen zwegen de kanonnen, Brussel 2010, p. 305-361
De overlevenden: de Belgische oud-strijders tijdens het interbellum
Polis, 2018.
Onsterfelijk in uw steen: soldatengraven, heldenhulde en de Groote Oorlog
Vrijdag, 2016.
Onvoltooid Vlaanderen. Van taalstrijd tot natievorming
Vrijdag, 2017.
De Frontbeweging. De Vlaamse strijd aan de IJzer
Klaproos, 2000.
Frans Van Cauwelaert. Politieke biografie
Doorbraak, 2017.
Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, frontbeweging
Pelckmans, 2014.
Fictie
Mijn kleine oorlog
1947.
Het huis te Borgen
1950.
Het pakt der triumviren
1951.
Het verdriet van België
1983.
De varkensput
1985.
Alleen de doden ontkomen
1947.
De vermaledijde vaders
1985.
Zwart en Wit
1948.
Nu kijken
Histories – De IJzertoren, Een Kruis Voor Vlaanderen
Histories – De geschiedenis van de Ijzerbedevaart
100 jaar Ijzerbedevaarten
Met onze jongens aan den IJzer.
Propagandafilm voor het IJzerbedevaartcomité (1928)