Treurend ouderpaar van Käthe Kollwitz staat sinds 1956 op de Duitse begraafplaats in Vladslo, een deelgemeente van Diksmuide | www.artinflanders.be – fotograaf Hugo Maertens.
Treurend ouderpaar van Käthe Kollwitz
De Eerste Wereldoorlog
Käthe Kollwitz is een kunstenares uit Duitsland. In 1914 sterft haar jongste zoon Peter in de Eerste Wereldoorlog in België. Hij is maar 18 jaar oud. Kollwitz heeft veel verdriet. Daarom maakt ze beelden van een moeder en vader die verdriet hebben, of treuren.
In de Eerste Wereldoorlog komen soldaten uit de hele wereld vechten in België. In de provincie West-Vlaanderen is het frontEen grens in een oorlog waar twee partijen tegen elkaar vechten. . Aan de ene kant staan de Belgische, Franse en Britse soldaten. Aan de andere kant de Duitse soldaten. Ongeveer 600.000 mensen sterven in die gevechten.
In de hele wereld sterven nog veel meer mensen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Miljoenen families en vrienden hebben verdriet. Net zoals Käthe Kollwitz. Haar beelden staan vandaag op een kerkhof in Vladslo, bij Diksmuide. Dat is niet ver van waar haar zoon Peter stierf. De beelden van de treurende ouders doen je nadenken over alle jonge slachtoffers van de oorlog.
Westhoek verbeeldt, Privécollectie.
De Lakenhal in Ieper na haar verwoesting tijdens de Eerste Wereldoorlog.
De Eerste Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog begint op 28 juli 1914. Aan de ene kant vechten landen als Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Aan de andere kant onder meer Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland. België wil niet meedoen. Het hoort niet bij een van de twee kanten.
Toch valt het Duitse leger België aan op 4 augustus 1914. Het Belgische leger vecht hard terug. Het krijgt hulp van Frankrijk en Groot-Brittannië. In oktober 1914 kunnen ze het Duitse leger stoppen aan een rivier in West-Vlaanderen: de IJzer. Zo kunnen ze een klein stukje van België vrijhouden. Aan de IJzer graven beide legers loopgravenDiepe en lange gangen in de grond, om soldaten te beschermen tegen kogels en bommen. .
Duitsers veroveren België
Een klein stukje van België tussen de zee en de IJzer blijft vrij. Dat stuk kan het Duitse leger niet veroveren. De rest van het land wel. De oorlog duurt meer dan vier jaar. Die tijd is zwaar. Er zijn veel regels. Die maken het leven van de mensen moeilijk. Ze mogen bijvoorbeeld ‘s avonds niet op straat komen. De regel die de mensen het meest haten? De dwang-arbeid. Meer dan 180.000 Belgen moeten in Duitsland wapens en anders dingen maken voor het Duitse leger. Ze hebben geen keuze.
Nieuwe wapens
De legers gebruiken nieuwe wapens in de oorlog. Bijvoorbeeld gifgas, tanks en vliegtuigen. Die zorgen voor veel doden. Later komen ook soldaten uit de Verenigde Staten van Amerika meevechten tegen de Duitsers. Pas dan lukt het om het Duitse leger te verslaan. Op 11 november 1918 ondertekenen de landen een wapenstilstand. De soldaten mogen dan geen wapens meer gebruiken. De oorlog is gedaan. In België zijn heel veel fabrieken, steden en dorpen totaal kapot.
Focuspunten
Alamy Stock Photo, Colin Waters.
Belgen op de vlucht na de Duitse invasie in 1914.
Vluchtelingen
Als de oorlog begint, zijn veel mensen bang. Voor de bommen, voor het geweld en voor de vreselijke dingen die de Duitse soldaten doen. De Duitse soldaten vermoorden mannen, vrouwen en kinderen. Ze steken steden in brand, zoals Dinant, Leuven, Aarschot en Dendermonde. Veel inwoners willen daarom vluchten.
Meer dan 1,5 miljoen Belgen vluchten naar Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland. De meesten komen snel terug. 600.000 Belgen blijven de hele oorlog in het buitenland. In hun nieuwe land krijgen ze hulp. Er zijn kampen voor Belgische vluchtelingen. De Britse en Amerikaanse kranten hebben medelijden met België. Ze noemen het ‘Poor Little Belgium’ of ‘arm, klein België’.
Vluchten in eigen land
Niet iedereen vlucht naar het buitenland. Als in dorpen gevochten wordt, moeten inwoners naar een veilige plaats. De inwoners van Roeselare bijvoorbeeld. In 1917 moeten zij weg uit hun stad. Zij worden weggevoerd naar dorpen waar niet gevochten wordt.
De vluchtelingen kunnen vaak pas na de oorlog terug naar huis. Maar hun huis staat er misschien niet meer. In België zijn 65.000 woningen kapot.
Ieper, Last Post Association.
De klaroenblazers van de Last Post Association brengen sinds 1928 elke avond om acht uur The Last Post aan de Menenpoort in Ieper. Enkel tijdens de Tweede Wereldoorlog kon de ceremonie door een verbod van de Duitse bezetter niet plaatsvinden. De foto toont de ceremonie in 1929.
De oorlog herdenken
In België vecht het Duitse leger tegen Belgen, Fransen en Britten. De legers hebben zo veel mogelijk soldaten nodig. Daarom halen Frankrijk en Groot-Brittannië ook soldaten uit hun kolonies. Er vechten soldaten uit Marokko, Algerije, Indië, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en China mee. België haalt geen soldaten uit zijn kolonie Congo. Er vechten wel 32 Congolezen mee. Die woonden al voor de oorlog in België.
Monumenten voor de doden
In West-Vlaanderen zijn veel slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog begraven. Ze komen uit alle hoeken van de wereld.
Families van dode soldaten komen naar de begraafplaatsen voor soldaten. Er worden monumenten gebouwd. Dit zijn plekken om doden en vermistenMensen die weg zijn zonder dat je weet waar ze zijn. te herdenken. Het bekendste monument is de Menenpoort in Ieper. Daarop staan de namen van bijna 55.000 vermiste soldaten uit het Britse leger.
De Eerste Wereldoorlog is nog altijd heel belangrijk in West-Vlaanderen. Veel bezoekers komen om over de oorlog te leren.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Vlaanderen Vakantieland
Bron: VRT archief, In Flanders Fields Museum – 25 jan 2014
Ten oorlog special – Onder Vlaamse velden
Bron: VRT archief, De chinezen – 17 april 2018
Terzake
Bron: VRT archief en In Flanders Fields Museum – 1 apr 2014
Journaal
Bron: VRT archief en In Flanders Fields Museum – 22 apr 2015
Meer vrouw op straat – Brugge
Bron: VRT archief, De chinezen – 14 april 2020
Journaal
Bron: VRT archief, In Flanders Fields Museum – 21 okt 2014
Journaal
Bron: VRT archief – 24 aug 2014
Karrewiet
Bron: VRT archief , In Flanders Fields Museum – 6 okt 2017
Journaal
Bron: VRT archief – 23 okt 2014
Journaal
Bron: VRT archief en Stad Antwerpen – 3 okt 2014
Karrewiet
Bron: VRT archief en Stad Antwerpen – 3 okt 2014
Journaal
Bron: VRT archief en Heemkundige Kring Baarle-Nassau-Hertog – 4 okt 2014
Terzake
Bron: VRT archief – 27 jun 2014
Non-fictie
Vluchten voor de oorlog: Belgische vluchtelingen, 1914-1918
Davidsfonds, 2004.
14-18. Oorlog in België
Davidsfonds, 2014.
Congo aan den Yser, de 32 Congolese soldaten van het Belgisch leger in de Eerste Wereldoorlog
Manteau, 2013.
De laatste getuige. Het landschap van Wereldoorlog I in Vlaanderen
Lannoo, 2006.
De Groote Oorlog. Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog
Atlas Contact, 1997.
Wereldoorlog I. Vijf continenten in Vlaanderen
Lannoo, 2008.
De vergeten soldaten van de Eerste Wereldoorlog
EPO, 2019.
Land van schroot en knoken. Slachtoffers van ontploffingen in de frontstreek 1918-heden
Davidsfonds, 2011.
Tegen-strijd. De beleving van de Eerste Wereldoorlog in het land van Dendermonde
Davidsfonds, 2014.
Oorlogsdagboeken 1914-1918: een vrouw vertelt over haar Eerste Wereldoorlog
De Bezige Bij, 2013.
De stilte van de Salient, de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog rond Ieper
Lannoo, 2003.
Belgen maken bommen. Zesduizend militairen en vluchtelingen in de munitiefabriek van Birtley, Engeland (1916-1919)
Lannoo, 2016.
Brood willen we hebben! Honger, sociale politiek en protest tijdens de Eerste Wereldoorlog in België
Manteau, 2013.
Oorlogsdagen. Overleven in bezet Vlaanderen tijdens de Eerste Wereldoorlog
Manteau, 2013.
Vriend over vijand. De Grote Oorlog in spotprenten
Lannoo, 2013.
Voor den kop geschoten. Executies van Belgische spionnen door de Duitse bezetter (1914-1918)
Roularta, 2009.
De grote oorlog: een kijkboek over de Eerste Wereldoorlog
Lannoo, 2014. (6-9 jaar)
Odon: oorlogsdagboek van een IJzerfrontsoldaat
Lannoo, 2019.
1914, de Duitsers komen: de moordende begindagen van de Eerste Wereldoorlog
Lannoo, 2010.
De allerlaatste getuigen van WOI
Lannoo, 2011.
Augustus 1914. België op de vlucht
Manteau, 2013.
Käthe Kollwitz. De stem van een generatie treurende ouders
De Klaproos, 2014.
Peter Kollwitz: Diksmuide, 22 oktober 1914
De Klaproos, 2013.
Fictie
Elsie en Mairi – Engelen van Flanders Fields
Lannoo, 2013. (strip)
Cher Ami. Ode aan de dieren in de Eerste Wereldoorlog
Lannoo, 2016.
Tunnelkoorts
Lannoo, 2008. (12+)
Post voor mevrouw Bromley
Atlas Contact, 2011.
Ule. ‘Ik was veertien in 1914’
Manteau, 2013. (13+)
De grote verliezer
Abimo, 2013. (11+)
Wat niemand weet
Clavis, 2013. (15+)
Oorlog en terpentijn
De Bezige Bij, 2013.
Achter de draad
Leopold, 2014. (10+)
Milans Groote Oorlog
Clavis, 2013. (10+)
Godenslaap
De Bezige Bij, 2020.
De dodendraad
Averbode, 2014. (10+)
Het meisje en de soldaat
De Eenhoorn, 2013. (12+)
Kind van de Westhoek
De Eenhoorn, 2012.
De grote slachting
Casterman, 2010. (strip)
Het land dat nooit was: een tegenfeitelijke geschiedenis van België
De Bezige Bij, 2015.
Suske en Wiske, Het Schrikkelspook (nr. 336)
De Standaard, 2014.
Een lied voor Lore
Davidsfonds-Infodok, 2008. (12+)
Woesten
Vrijdag, 2013.
Alles komt goed, altijd
Lannoo, 2018. (11+)
Niet welkom
Clavis, 2013. (10+)
Smokkelkinderen
Van Holkema & Warendorf, 2016. (10+)
Nu kijken
Het Klokhuis
Bijkomend kijk/luister materiaal
Beneath Hill 60
(2010)
Great War Diaries
(2014)
In Vlaamse Velden
(2014)
Parade’s End
(2012)
Passchendaele
(2008)
Private Peaceful
(2012)
The Wipers Times
(2013)