Een detail van de wereldkaart uit het ‘Kitāb Roedjar’ | Parijs, Bibliothèque nationale de France, Wikimedia Commons.
Steden op de kaart van Al-Idrisi
Contacten met de moslimwereld
In de jaren 1100 tekent Muhammad Al-Idrisi een kaart van de wereld. In die tijd is dat heel bijzonder. De mensen weten nog niet zoveel over de wereld als nu. Al-Idrisi zet ook Vlaamse steden op zijn kaart, zoals Gent en Brugge. Die noemt hij ‘Kent’ en ‘Abrugs’.
Muhammad Al-Idrisi is een geleerde uit het noorden van Afrika. Hij woont op het eiland Sicilië, bij Italië. In Sicilië komen veel handelaars en reizigers. Ze vertellen Al-Idrisi over de landen waar ze vandaan komen. Zo leert hij veel over de wereld.
Een boek met kaarten
De koning van Sicilië heet Roger II. Hij vraagt aan Al-Idrisi om een boek te maken van de wereld. Al-Idrisi schrijft in zijn boek alles wat hij heeft geleerd over de wereld. Hij maakt er ook een kaart bij. Hij noemt het boek ‘Kitāb Roedjar’. Dat is Arabisch. Het betekent: ‘Boek van Roger’.
Wikimedia Commons.
Een volledige, moderne versie van de wereldkaart van Al-Idrisi. Hij zag het Midden-Oosten als centrum van de wereld. De Lage Landen bevinden zich linksboven.
Contacten met de moslimwereld
Rond 500 na Christus is er crisis in het westen van Europa. De Romeinse tijdDe eerste vijfhonderd jaar na Christus. is voorbij. Daarmee verdwijnt veel kennis uit de Romeinse tijd. En er zijn nog maar weinig boeken.
Pas rond 800 is er opnieuw meer wetenschap en kennis in het westen van Europa. Dat komt door Karel de Grote. Hij is de nieuwe leider van het gebied. En hij vindt kennis heel belangrijk.
Al-Andalus
In het gebied van de islam hebben ze nog meer kennis. Zeker in de streek van Al-Andalus. Zo noemen we het zuiden van Spanje in de middeleeuwenDe periode van 500 tot 1500. . In dat gebied zijn de moslims de baas.
In Al-Andalus wonen veel wetenschappers. Ze bestuderen er boeken uit de tijd van de Grieken en de Romeinen. Ze bedenken ook nieuwe dingen en nieuwe ideeën. Die schrijven ze op in het Arabisch.
Kennis doorgeven
In het westen van Europa wonen vooral christenen. Rond 1100, de periode van Al-Idrisi, lezen geleerde christenen de boeken uit Al-Andalus. Ze vertalen de boeken uit het Arabisch in het Latijn. Zo komen de ideeën uit Al-Andalus in het westen van Europa. Daarom gebruiken we vandaag nog sommige Arabische woorden in het Nederlands. Zoals ‘algebra’, of ‘algoritme’.
Focuspunten
Rome, Vaticaanse Musea, Wikimedia Commons.
Ibn Rushd (Averroes) was een kenner van de leer van Aristoteles en had een diepgaande invloed op het denken in het Westen. De schilder Rafaël beeldde hem begin 16e eeuw af op zijn fresco De school van Athene (linksonder, met geelgroene mantel en gele tulband).
Islamitische inspiratie voor christelijke denkers
Ibn Rushd is een geleerde moslim in Al-Andalus. Hij leeft in de jaren 1100. Hij is dokter, rechter en filosoofIemand die nadenkt over de mens en het leven. . Ibn Rushd is bekend door zijn boeken over Aristoteles. Aristoteles is een filosoof uit het oude GriekenlandGriekenland in de periode tussen 800 voor Christus en 50 voor Christus. .
Ibn Rushd bewondert Aristoteles. Daarom schrijft hijboeken over hem. De boeken van Ibn Rushd worden vertaald in het Latijn. Dat is de taal van de wetenschap in het westen van Europa. Zo komen de ideeën van Aristoteles ook in het westen terecht.
Kritiek
Geleerden in het westen bestuderen de ideeën van Aristoteles. Zijn werk is belangrijk voor wetenschappers en godgeleerden. Maar volgens de kerk laten sommigen zich ook misleiden door de ideeën van Aristoteles. Die krijgen straf.
Ook in de wereld van de islam is niet iedereen blij. Ibn Rushd krijgt kritiek omdat hij over de ideeën van Aristoteles schrijft. Sommige mensen vinden dat die niet passen bij de islam.
Cambridge, Parker Library, Corpus Christi College, MS 66 A, fol. 67r.
Een versierde beginletter uit een 14e-eeuwse versie van Van Rubroecks reisverslag.
Een Vlaamse monnik in Mongolië
Rond 1200 is Dzjengis Khan de leider van Mongolië. Dzjengis Khan maakt van Mongolië een heel groot land. Hij is de baas van het oosten van Europa tot in China. Het is er veilig om te reizen. Daarom reizen mensen uit Europa voor het eerst naar Mongolië. Een van die mensen is Willem van Rubroeck.
Reizen naar een andere cultuur
Willem van Rubroeck is een monnik uit Vlaanderen. In 1253 reist hij naar Mongolië. Hij heeft een opdracht gekregen van de Franse koning: hij moet in Mongolië Möngke Khan bezoeken. Dat is de kleinzoon van Dzjengis Khan. Willem van Rubroeck moet zorgen dat Möngke Khan een christen wordt. Want als Möngke christen is, heeft Frankrijk een machtige vriend om tegen zijn vijanden te vechten.
Het plan lukt niet: Möngke wil geen christen worden. Maar Willem van Rubroeck leert veel over Mongolië. Hij praat met de mensen en hij stelt veel vragen. Over het geloof en de cultuur in het oosten. En over moslims, christenen en boeddhisten.
In 1255 schrijft hij een boek over zijn reis. Zijn boek bevat veel informatie over de mensen in Azië. Toch heeft hij nog altijd vooroordelen. En de mensen met wie hij praat in Mongolië ook. Ze vinden allemaal dat hun geloof het beste geloof is.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
De helden van Arnout: Willem Van Rubroeck
Bron: VRT archief, De chinezen – 4 sep 2017
Wereldgeschiedenis van Vlaanderen
Pelckmans, 2018.
De bibliotheek van Bagdad: de bloei van de Arabische wetenschap en de wedergeboorte van de westerse beschaving
Boekerij, 2012.
De zijderoutes. Een nieuwe wereldgeschiedenis
Spectrum, 2017.
Het Huis der Wijsheid: hoe Arabieren de westerse beschaving hebben beïnvloed
Uitgeverij Bulaaq, 2010.
‘Rovers, christenhonden, vrouwenschenners’: de kruistochten in Arabische kronieken
Muntinga, 2001.
In de ban van Mohammed. Nicolaes Cleynaerts’ brieven uit de Arabische wereld.
Sterck & De Vreese, 2021.
Vier brieven over het gezantschap naar Turkije
Verloren, 1994.
De Belgische ontdekkingsreizigers
Lannoo, 2016.
Fictie
Busbeke of de thuiskomst
Davidsfonds, 2000.
Rubroeks reizen
Davidsfonds, 2009.
Nicolas Cleynaerts. Christenhond tussen moslims
Davidsfonds Uitgeverij, 2018
De odyssee van Pedro en Luisão
Davidsfonds Uitgeverij, 2019.
Het hermetisch zwart
Athenaeum, 1968.
De Helden van Arnout
Aflevering 2: In het spoor van Willem van Rubroek & aflevering 3: In het spoor van Nicolas Cleynaerts. (2017)
De wereld van Sofie – 13 mei 2023
Emeritus hoogleraar Philippe De Maeyer (UGent) over Muhammad al-Idrisi.