Reconstructie van Monnikerede, een van de bloeiende Zwinhavens | Universiteit Gent – Timescope- Westtoer.
De verdwenen Zwinhavens
Brugge, verbonden met de zee
Het Zwin is een natuurgebied aan de Noordzee. In de middeleeuwen De periode van 500 tot 1500. is het Zwin een zeearmLange, smalle inham van een zee. van de Noordzee. Schepen varen daarlangs Vlaanderen binnen. Aan het Zwin liggen een aantal stadjes met havens. Net voorbij het Zwin ligt Brugge. Een kanaal verbindt Brugge met het Zwin. Zo komen er ook in Brugge handelaars uit heel Europa.
Langs Brugge en de havens aan het Zwin reizen mensen, spullen en ideeën naar Vlaanderen. Het is er dus heel goed om aan handel te doen. Je kan er ook nieuwe mensen en nieuwe ideeën leren kennen. Brugge en de havens aan het Zwin worden zo een belangrijk centrum voor Europa. Vooral tussen 1200 en 1450 gaat het heel goed met Brugge.
Na 1450 gaat het slechter met Brugge. Het Zwin loopt vol met zand uit de Noordzee. Zo kunnen schepen minder goed varen naar de havens van het Zwin. Er is ook ruzie tussen verschillende groepen in Brugge. De ruzie gaat over wie de stad moet leiden. De handelaars trekken daarom weg uit Brugge en de havens van het Zwin. Brugge wordt daardoor veel minder belangrijk.
Universiteit Gent – Westtoer – Timescope.
Reconstructie van de Spiegelrei: hart van de havenactiviteiten in Brugge (1430).
Brugge, verbonden met de zee
In het jaar 1100 is Brugge een belangrijke stad voor de handel. De handel gebeurt in de middeleeuwen meestal met schepen over zee. Daarom moet Brugge altijd zorgen voor een verbinding met de zee.
Goede wegen langs het water
Eerst graven de mensen van Brugge kanaaltjes naar de zee. Maar in de jaren 1100 is er een grote storm. Veel grond spoelt weg. Zo ontstaat het Zwin. 300 jaar lang blijft het Zwin heel belangrijk voor Brugge. De grootste schepen laden hun spullen af in de havenstadjes aan het Zwin. Daarom zijn er ook veel handelaars uit het buitenland. Sommige spullen worden daar op kleinere schepen overgeladen. Die kleinere schepen varen langs een kanaal verder naar Brugge.
Een weg over land
Er vertrekt ook een belangrijke weg over land in Brugge. Langs die weg reizen er veel spullen en handelaars naar de rest van Europa. Brugge wordt een echte wereldstad door het Zwin en die handelsweg over land. Er wonen heel veel mensen. En er komen ook veel belangrijke handelaars, kunstenaars en machtige mensen naar Brugge.
Focuspunten
Brugge, Stadsarchief, Oud Archief, reeksnr. 305: Koopmansboeken.
Grootboek van bankier Collard de Marke uit 1369, waarin deze zijn financiële transacties neerschreef. Maar liefst 900 daarvan waren met buitenlandse handelaars. Collard de Marke kende aanvankelijk voorspoed maar ging uiteindelijk failliet.
Brugge, het begin van het kapitalisme
Alle belangrijke handelaars komen naar Brugge. De bestuurders van Brugge helpen hen. Ze zorgen dat Brugge veilig is en mensen de regels volgen. Ze zorgen dat er kranen zijn om spullen uit de schepen te laden. Ze zorgen ook voor plaatsen waar mensen goederen kunnen wegen en kunnen verkopen.
De handelaars logeren in herbergen. Dat zijn een soort hotels. De handelaars bewaren hun spullen in de kelders en zolders van de herbergen. De bazen van de herbergen helpen de handelaars met hun zaken.
De beurs
In Brugge heeft de familie Van der Beurze zo’n herberg. Veel buitenlandse handelaars logeren in die herberg. Op het plein voor de herberg doen ze zaken. Ze lenen er geld aan elkaar en wisselen er vreemde munten uit. Ze kopen goederen en hopen dan dat die duurder worden. Daarna verkopen ze die weer. Zo maken ze winst.
Voor de herberg van familie Van der Beurze ontstaat zo het woord ‘beurs’. We gebruiken het woord vandaag nog altijd voor een plek waar mensen spullen, geld of aandelenHet bewijs dat je een klein stukje van een bedrijf bezit. kopen en verkopen.
Middelburg, Zeeuws Archeologisch Depot.
Allerlei luxeproducten bereikten Brugge, soms van heel ver weg. Deze pot uit Damascus in Syrië bevatte wellicht rozenwater, dat voor hygiënische en medische doeleinden werd gebruikt.
Brugge, wereldstad
Zoek je peper, gember, citroenen of sinaasappels? Of wil je misschien een aap of een papegaai zien? In de middeleeuwen moet je dan in Brugge zijn. Die spullen en dieren komen uit verre landen. Ze tonen hoe Brugge verbonden is met de rest van de wereld.
Nieuwe mensen en nieuwe ideeën
Er vertrekken heel veel belangrijke routes voor de handel uit Brugge. Over land rijden karren naar Duitsland, Frankrijk en Noord-Italië. Over zee gaan schepen naar Groot-Brittannië, Scandinavië, Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië en zelfs tot in Syrië. De mensen op die schepen brengen nieuwe kennis, ideeën en gewoontes mee.
Zo leren de mensen uit Brugge bijvoorbeeld nieuwe manieren om beter te reizen. Ze leren het kompas kennen. Ze leren betere manieren om kaarten te tekenen. Schepen gebruiken die kaarten. De mensen uit Brugge leren ook nieuwe manieren om te rekenen.
Allerlei spullen van verre landen komen naar Brugge. Dat zien we op schilderijen van Jan van Eyck. Dat is een schilder die in Brugge woont. Hij schildert vloertegels uit Valencia en potten uit Syrië.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Rond de Noordzee
Bron: VRT archief, De chinezen – 12 feb 2019
Journaal
Bron: VRT archief – 2 jul 2021
Brugge, een middeleeuwse metropool 850-1550
Sterck en De Vreese, 2020.
Verdwenen zwinhavens
Westtoer, 2021.
Aan de rand van de wereld. Hoe de Noordzee ons vormde
De Bezige Bij, 2021.
Brugge. De geschiedenis van een Europese stad
Lannoo, 1999.
Brugge. het verhaal van een stad
Stichting Kunstboek, 2016.
Hanzekooplui en Medicibankiers. Brugge, wisselmarkt van Europese culturen
Stichting Kunstboek, 2002.
Noordzeehandel en middeleeuws Vlaanderen, ca. 1000 – ca. 1300. De families de Russe, van Gent en de Straten in Sint-Omaars, Brugge en Temse
Skibris, 2021.
Fictie
Onrustvlinder
Manteau, 2008.
De Opkomst van Niccolo
Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 1988.
Reizen van Tristan. Brugge
Casterman (nr. 5), 2011.