
Mule Jenny uit 1810. Oudste bewaarde exemplaar in de wereld. | Gent, Industriemuseum.
Mule Jenny
De komst van machines en fabrieken
In 1779 maakt de Brit Samuel Crompton een nieuwe machine: de Mule Jenny. Die machine kan heel snel katoenen draden maken: bijna 200 keer sneller dan een spinnenwiel. De uitvinding zorgt voor grote veranderingen in Groot-Brittannië en in de wereld.
Draad maken met een spinnenwiel gaat langzaam. Vrouwen doen het thuis, op de boerderij. Zo verdienen ze wat extra geld.
In de jaren 1700 zoeken mensen in Groot-Brittannië naar manieren om sneller draad te kunnen maken. Er komen verschillende machines. De belangrijkste is de Mule Jenny, een machine op stoom. De uitvinding is het begin van een ontwikkeling die de wereld verandert: de industriële revolutie.
De Britten willen hun uitvinding zo goed mogelijk geheimhouden. Maar dat lukt niet. De Gentenaar Lieven Bauwens kan een Mule Jenny naar Gent brengen.

Gent, Industriemuseum
Op het einde van de 18e eeuw bracht de stoommachine de industriële revolutie op gang. Stoom bleef tot aan de Eerste Wereldoorlog de belangrijkste drijfkracht.
De komst van machines en fabrieken
Er zijn veel redenen waarom de industriële revolutie in Groot-Brittannië begint. Daar is bijvoorbeeld veel steenkool. Die dient als brandstof voor de stoommachines. Er is ook veel katoen door de handel met andere landen. Vanuit Groot-Brittannië gaat de industriële revolutie naar de rest van Europa en de wereld.
Machines veranderen alles
Machines zijn groot en hebben stoom nodig. Ze kunnen niet bij mensen thuis staan, zoals de spinnenwielen vroeger. Dus komen er fabrieken. In plaats van thuis te werken, moeten de mensen naar een fabriek. Vaak in drukke steden. Ze verliezen zo een deel van hun vrijheid.
Machines bepalen nu wanneer en hoelang mensen moeten werken. Mensen moeten vaak heel lang werken. Er werken ook kinderen in de fabrieken. Voor hen is het heel zwaar.
Machines veranderen ook de relaties tussen landen. Landen met veel fabrieken worden rijker en machtiger. Groot-Brittannië krijgt de meeste macht in de wereld.
Focuspunten
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Non-fictie
Katoen, de opkomst van de moderne wereldeconomie
Hollands Diep, 2016.
Gent. Stad van alle tijden
Mercatorfonds, 2016.
Het gestolde land. Een economische geschiedenis van België
Polis, 2016.
Ontdek ons industrieel erfgoed
Deltas, 2000.
Textiel: groots verleden, beloftevolle toekomst
Davidsfonds, 2017.
Kathedralen van de industrie
Borgerhoff & Lamberigts, 2021.
Wallonië, Tijdreis naar onze zuiderburen
2021.
Arm en Rijk
Unieboek/Het Spectrum, 1998.
De opkomst van de industrie 1700-1800
Corona, 2014. (12+)
Hier wordt gewerkt! Een kijk- en zoekboek doorheen ateliers
Pelckmans, 2021. (6+)
Waanzinnige uitvindingen op weg naar de moderne wereld: van ploeg tot printer
Corona, 2018. (9+)
Waarom de stoommachine geen Chinese uitvinding is. Hoe het Westen zo welvarend kon worden
Nieuw Amsterdam, 2013.
John Cockerill. Keizer van de industriële revolutie
Houtekiet, 2022.
Een kleine geschiedenis van grote durvers: buitengewone Belgische ondernemers van de middeleeuwen tot nu
Lannoo, 2020.
Fictie
Laat me gaan! Tijd van burgers en stoommachines
Zwijsen, 2020. (9+)
Voortman: de begindagen van de Gentse katoenindustrie: historiografische fictie
Academia Press, 2015.
De Avonturen van Suske en Wiske: De Hellegathonden (nr. 208)
Standaard, 1986.