Uitzicht op de Kemmelberg. Tijdens de ijzertijd, maar ook tijdens de Eerste Wereldoorlog en de Koude Oorlog had deze heuvel een groot strategisch belang. | Heuvelland, Toerisme Heuvelland, Thierry Caignie.
Kelten op de Kemmelberg
Keltische centralisatie van macht
2500 jaar geleden bouwen KeltenDe Kelten zijn een groep volkeren die vroeger in een groot deel van Europa, en nu nog in Ierland, Wales en Bretagne wonen. een fort op de Kemmelberg. Dat is een heuvel in West-Vlaanderen. De Kelten op de heuvel zijn belangrijke mensen. Vanuit hun fort zien ze de hele streek.
In het fort wonen de Kelten in houten huizen. Grachten en muren van aarde en hout beschermen de huizen. De Kemmelberg heeft steile hellingen. En van op de heuvel kunnen de Kelten de omgeving goed zien. Daarom is het fort gemakkelijk te verdedigen.
Van op de Kemmelberg regelt de Keltische adelMensen van adel komen uit rijke, belangrijke families. Vroeger hadden mensen van adel veel macht. de handel. Die adel bepaalt wie er de wegen in de buurt mag gebruiken. De adel wordt rijk en machtig door ijzer en zout te verkopen. Zout is een luxe in die tijd.
De Kelten maken keramiekPotten en servies gemaakt uit gebakken klei. . De keramiek versieren ze met speciale vormen. Hun potten vinden we tot honderd kilometer ver van de Kemmelberg. Archeologen vinden bij de Kemmelberg ook voorwerpen uit de streek aan de Middellandse Zee. Dat bewijst dat de Kelten contact hebben met de mensen aan de Middellandse Zee.
Geopunt.
Net als de Katsberg, Zwarteberg en Rodeberg is de 156 meter hoge Kemmelberg een getuigenheuvel. Getuigenheuvels ontstonden 8 miljoen jaar geleden toen de Noordzee landinwaarts kwam en er zandbanken afzette. Door hun samenstelling bleven de zandbanken achter nadat de zee terugtrok en de rest van het landschap erodeerde.
Keltische centralisatie van macht
2100 jaar geleden willen de Romeinen het gebied veroveren waar de Kelten wonen.
De Romeinen schrijven over de Kelten dat ze ruw zijn en graag oorlog voeren. De Kelten schrijven zelf geen teksten. We weten dus niet wat de Kelten zelf dachten. Het slechte beeld van de Kelten blijft daarom bestaan tot het begin van de jaren 1900. Intussen is er onderzoek gedaan door wetenschappers. Daardoor weten we nu dat de Kelten meer ontwikkeld zijn dan de Romeinen zeggen.
Al in 1000 voor Christus lijken sommige woonplaatsen van de Kelten op steden. Ze zijn het centrum van de macht in de streek. In sommige Keltische woonplaatsen wonen wel 5.000 mensen. Er zijn straten met wijken, pleinen en soms heel grote huizen. Het fort op de Kemmelberg is wel niet zo groot.
De Kelten leggen akkers en weiden aan in de omgeving van hun woningen. Ze regeren over de belangrijkste handelsroutes. Zo worden ze rijk en krijgen ze macht.
Focuspunten
Luc Verhetsel.
Huisraad uit de ijzertijd: geknikte kommen en schalen, potten en bekers.
Contacten tussen streken
De Kelten ruilen verschillende producten met elkaar en met andere volken. Bijvoorbeeld:
- zout, om eten in te bewaren
- metaal, om voorwerpen mee te maken
- luxeproducten zoals goud, wijn of stoffen
Die producten worden vaak heel ver vervoerd, wel duizenden kilometers. Het vervoer gebeurt in kleine stappen, van de ene handelaar naar de andere. Tot de producten gebruikt worden. Zo reizen sommige producten van het gebied rond de Middellandse Zee tot in Groot-Brittannië.
Ruilen
De Kelten betalen bijna nooit met geld. Ze wisselen producten voor andere producten. Ze gebruiken munten alleen voor speciale momenten. Bijvoorbeeld om losgeldHet geld dat bij een ontvoering gevraagd wordt om iemand weer vrij te laten. te betalen, of als offer. Dat is een geschenk aan de goden of doden.
Ideeën en kennis uitwisselen
De Keltische handelaars leren nieuwe dingen van de volken waarmee ze producten ruilen. Zelf delen ze ook hun kennis, bijvoorbeeld over hun goden of over hun voorwerpen.
Sommige Keltische handelaars leren zo heel wat bij over de wereld. Sommigen worden heel rijk. Daardoor zijn ze anders dan de rest van de mensen. En dat laten ze graag zien. Bijvoorbeeld door kostbare juwelen te dragen of dure voorwerpen te gebruiken. Of door wijn uit verre streken te schenken tijdens grote feesten.
Tongeren, Gallo-Romeins Museum.
Dit koperen vat werd gevonden op het grafveld De Rieten in Wijshagen (vandaag bij Meeuwen-Gruitrode). Het is een typische Keltisch voorwerp bedoeld om wijn aan te lengen maar hier gebruikt als een urne (rond 450-350 v. Christus).
De ijzertijd
Tussen 5000 en 2800 jaar geleden gebruiken de mensen in Europa brons om metalen voorwerpen te maken. Daar heb je koper en tin voor nodig.
De Kelten weten hoe ze ijzer kunnen maken. Daarom noemen we die periode de ijzertijd. De Kelten graven ijzererts op. Dat is de basis van ijzer. Daarmee maken ze metalen voorwerpen. Daar moeten ze heel handig voor zijn. Ze hebben er ook veel technische kennis voor nodig. Brons kan je smelten en in een vorm gieten. Maar ijzer moet je smedenSmeden is metaal heel heet maken, en er dan een vorm van maken door er met een hamer op te slaan. . Dat is moeilijker dan brons gieten. Maar door ijzer te smeden, is het steviger dan brons. Met ijzer kan je ook ingewikkelde vormen maken. De Kelten gebruiken ijzer om wapens en andere voorwerpen te maken. Vaak hebben die voorwerpen een mooie vorm.
Brons als versiering
De Kelten gebruiken brons alleen nog voor kunst en juwelen. Of om ijzeren voorwerpen te versieren. Op de Kemmelberg vinden archeologen bijvoorbeeld: een pin die het wiel van een wagen op zijn plaats houdt. De pin is van ijzer en versierd met maantjes in brons. De maantjes komen veel voor op Keltische voorwerpen.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Het verhaal van Vlaanderen – De Romeinen komen
Bron: VRT archief, De Mensen – 8 jan 2023
Journaal
Bron: VRT archief – 17 jan 1997
Non-fictie
Gisteren voorbij: een archeologische kijk op de geschiedenis van de oudste tijden
Garant, 1991
1000 jaar Kelten
Davidsfonds, 2009
Kelten en de Lage Landen: vechten om het beste deel
Davidsfonds, 2005
De oudste ronde van Vlaanderen. Een archeologisch parcours
Davidsfonds Uitgeverij, 2011
De Kelten: de geschiedenis van een Europees volk
Pearson Longman, 2005
De Oude Belgen: geschiedenis, leefgewoontes, mythe en werkelijkheid van de Keltische stammen
The House of Books, 2011
Zout. Een wereldgeschiedenis
Ambo, 2011
Wee de overwonnenen: Romeinen, Kelten en Germanen in de Lage Landen
Uitgeverij Omniboek, 2020
Op zoek naar de Kelten: nieuwe archeologische ontdekkingen tussen Noordzee en Rijn
Matrijs, 2006
Fictie
De koningsproef
Lannoo, 2002. (12+)
Het zonnewiel
Lannoo, 2004. (12+)
Nu kijken
Een gouden zwaard en een groot paard: Keltische vorsten met Europese contacten in de Lage Landen
Een lezing uit de reeks Spraakwater