Frans Van Cauwelaert, Louis Franck en Camille Huysmans: de drie kraaiende hanen op een schilderij uit 1910 | Antwerpen, Collectie Stad Antwerpen, Letterenhuis, SC 28 C 1.
Drie kraaiende hanen
De Vlaamse beweging en de taalstrijd
Op 18 december 1910 komt een grote groep mensen samen in Antwerpen. Drie politici spreken er over hun idee. Ze willen een universiteit waar Vlamingen les krijgen in het Nederlands. Ze beloven ‘als drie hanen’ het land ‘wakker te kraaien’. Daarmee bedoelen ze dat ze iedereen willen overtuigen van hun idee.
De drie ‘kraaiende hanen’ zijn de katholiek Frans Van Cauwelaert, de liberaal Louis Franck en de socialist Camille Huysmans. Overal komen mensen samen om naar hun idee te luisteren. En ze verzamelen meer dan 100.000 handtekeningen, van mensen die hun idee steunen.
Voor de Eerste WereldoorlogDe Eerste Wereldoorlog duurt van 1914 tot 1918. komt er geen universiteit met lessen in het Nederlands. Maar de actie van de drie ‘kraaiende hanen’ maakt indruk. Steeds meer mensen steunen hen. Ze vragen ook om een universiteit in het Nederlands.
Gent, Liberas, 22-9-03-4-01-01.
De eerste drie taalwetten voerden een bescheiden vernederlandsing in van de rechtspleging in strafzaken (1873), het centraal bestuur (1878) en het openbaar middelbaar onderwijs (1883). Op deze affiche van 1883 eist het liberale Willemsfonds de toepassing van deze wetten.
De Vlaamse beweging en de taalstrijd
In 1830 wordt België onafhankelijk. Het Frans is de taal van de overheid, in de rechtbanken en in de scholen. Maar een groep mensen wil verandering. Zij willen meer rechten voor de taal van de Vlamingen. Die groep noemen we de Vlaamse beweging.
Taalwetten
De Vlaamse beweging wil dat het Nederlands ook een taal van de overheid wordt. In 1873 komt er een eerste ‘taalwet’: wie geen Frans kent, mag in de rechtbank Nederlands spreken. Er komen nog meer taalwetten. Maar het Frans blijft de belangrijkste taal.
In 1893 komt er stemrecht voor alle mannen in België. Veel Vlamingen die alleen Nederlands spreken, kunnen voor het eerst gaan stemmen. De Vlaamse beweging wil meer rechten voor die Vlamingen. Daardoor wordt de beweging populairder.
Frans en Nederlands zijn gelijk
In 1898 komt er een belangrijke wet: de ‘Gelijkheidswet’. Die zegt dat alle wetten ook in het Nederlands moeten bestaan, en niet alleen in het Frans.
Het Frans blijft heel belangrijk. Daarom is niet iedereen tevreden. De Vlaamse beweging vindt dat er meer taalwetten nodig zijn. Sommige mensen in de Vlaamse beweging willen zelfs dat Vlaanderen zelfstandig wordt.
Focuspunten
Universiteit Gent, Universiteitsbibliotheek.
Moritz von Bissing (centraal), de Duitse bestuurder van België, samen met professoren van de Vlaamsche Hoogeschool in Gent op 21 oktober 1916.
Nederlands aan de universiteit van Gent
De ‘drie kraaiende hanen’ willen de lessen aan de universiteit van Gent in het Nederlands. Maar dat lukt niet meteen.
In 1914 begint de Eerste Wereldoorlog. De Duitsers veroveren België. Ze zijn tegen België en willen dat de Vlamingen Duitsland helpen. Daarom steunen ze de Vlaamse beweging.
Samenwerken met de vijand
In 1916 beginnen de Duitsers in Gent een universiteit waar alle lessen in het Nederlands zijn. Zo willen ze de Vlaamse beweging steunen. Maar veel mensen zijn boos op de nieuwe universiteit. Ook in de Vlaamse beweging. Ze willen niet samenwerken met de Duitse vijand.
Een Nederlandstalige universiteit
In 1918 verliest Duitsland de oorlog. De Belgische regering sluit de universiteit van de Duitsers. De lessen aan de universiteit van Gent zijn opnieuw in het Frans.
De Vlaamse beweging vecht opnieuw voor een Nederlandstalige universiteit. Er zijn veel acties en ruzies. Eerst komen er lessen in het Nederlands en in het Frans. In 1930 wordt de universiteit van Gent helemaal Nederlandstalig.
DBNL.
August Vermeylen aan het begin van zijn rectoraat in 1930.
August Vermeylen, Vlaming in Europa
Vanaf 1930 zijn de lessen aan de universiteit van Gent in het Nederlands. August Vermeylen is de nieuwe rectorDe directeur. van de universiteit. Hij is een professor en een schrijver. En hij is lid van de Vlaamse beweging.
Vermeylen vindt het belangrijk dat Vlamingen kunnen leven en naar school gaan in het Nederlands. Daarom wil hij goede scholen in het Nederlands, van de lagere school tot de universiteit.
Beter leven
Vermeylen wil nog meer dingen verbeteren. Hij vindt dat de Vlaamse beweging niet tegen België mag zijn. De Vlaamse beweging moet vooral het leven van Vlamingen beter maken. Vlamingen moeten meer kunnen studeren en beter werk krijgen. Alleen zo kunnen ze vooruit gaan, zoals andere mensen in Europa.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
In Memoriam Camille Huysmans
Bron: VRT archief – 25 feb 1968
Ten huize van … Frans van Cauwelaert
Bron: VRT archief – 13 mei 1960
Ten huize van … Frans van Cauwelaert
Bron: VRT archief – 13 mei 1960
Brave Little Belgium – België onder de pinhelmen
Bron: VRT archief, Canvas en Minds meet – 19 aug 2014
Vlaamse universiteit Gent plechtig geopend (restauratie: Koninklijk Belgisch Filmarchief)
Bron: VRT archief – 1933 Archief de Landtsheer
Non-fictie
Uit de ivoren toren: 200 jaar universiteit Gent
Tijdsbeeld, 2017.
De schaduw van het interbellum België, 1918-1939
Lannoo, 2017.
Het enfant terrible: Camille Huysmans 1871-1968
Kritak, 1999.
“Maar wat een wespennest!” Het rectoraat van August Vermeylen en de vernederlandsing van de Gentse universiteit
Academia Press, 2010.
Onvoltooid Vlaanderen: van taalstrijd tot natievorming
Vrijdag, 2017.
Jan Frans Willems. Vader van de Vlaamse beweging
De Bezige Bij, 2012.
Het Rode Vaderland: de vergeten geschiedenis van de communautaire spanningen in het Belgische socialisme voor WO I
Lannoo, 2005.
Albrecht Rodenbach: biografie
Lannoo, 2002.
Hugo Verriest: biografie
Lannoo, 2014.
August Vermeylen 1872-1945: leven en werk
Vrijzinnig studie-, archief- en documentatiecentrum Karel Cuypers, 1990.
Waarom Vlaanderen Nederlands spreekt
Davidsfonds, 2001.
Van de Belgische naar de Vlaamse natie: een geschiedenis van de Vlaamse beweging
Acco, 2009.
Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, Frontbeweging
Pelckmans, 2014.
Frans van Cauwelaert: politieke biografie
Doorbraak, 2017.
Strijden om taal: de Belgische taalkwestie in historisch perspectief
Pelckmans, 2010.
In Vlaamse Velden
(VRT, 2014).