De aankomst van opgeroepen Joden op de binnenplaats van de Dossinkazerne, 27 juli 1942 | Mechelen, Kazerne Dossin.
De Dossinkazerne
De Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de Duitse nazi’s de baas in België. Zij vinden dat sommige groepen mensen niet in Europa mogen leven. Bijvoorbeeld de Joden. Daarom willen ze hen doden. Ze doen dat in concentratie-kampenEen gevangenis-kamp waar mensen wreed behandeld worden en vaak sterven. en vernietings-kampenEen concentratie-kamp is een gevangenis-kamp waar mensen wreed behandeld worden en vaak sterven. In een vernietigings-kamp worden mensen meteen vermoord. .
De Joden die in België wonen, worden eerst bij elkaar gebracht in de Dossin- kazerneEen gebouw waar vroeger soldaten woonden. in Mechelen. Vanaf juli 1942 is de Dossin-Kazerne een verzamelplek voor mensen die volgens de nazi’s niet thuishoren in de maatschappij. Vooral Joden, maar ook andere groepen, zoals RomaMensen die oorspronkelijk uit India en Iran komen, maar al eeuwenlang in Europa rondzwerven. . Het leven is er hard. Er zijn Duitse bewakers maar ook Vlaamse.
Meer dan 25.000 mannen, vrouwen en kinderen worden daar op de trein gezet naar Auschwitz, een kamp in Polen. In Auschwitz vermoorden de nazi’s de meeste Joden meteen met giftig gas. De anderen laten ze werken als slaven. Na de oorlog leven nog maar 1395 van de 25.000 mensen.
In 1995 wordt de Dossin-Kazerne een museum. Het vertelt over het geweld tegen de Joden en andere mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Mechelen, Kazerne Dossin.
Na een vertoning van de Duitse propagandafilm Der ewige Jude op 14 april 1941 trok een opgehitste meute door de straten van Antwerpen en vernielde Joodse winkels, huizen en synagogen.
De Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de nazi’s de baas in vele landen in Europa. Overal proberen ze Joden te doden. In België doen ze dat met een plan in verschillende stappen:
- Ze willen eerst weten wie Jood is. Joden vanaf 15 jaar moeten hun naam opschrijven op een lijst. Ze krijgen een letter J in hun paspoort. Vanaf 1942 moeten alle Joden vanaf 6 jaar een gele ster van stof op hun kleren naaien. Zo kan iedereen hen herkennen.
- Ze sluiten de Joden uit. Joden mogen niet meer werken als dokter, leerkracht of advocaat. Joden mogen niet op de tram, in het park of naar de film. Ze mogen niet buitenkomen tussen 20 uur en 7 uur. Joodse kinderen mogen alleen naar Joodse scholen gaan. Joodse bedrijven en winkels moeten sluiten.
- Vanaf juli 1942 moeten Joden naar de Dossin-kazerne komen. Om te werken, zeggen de Duitsers. Dat is niet waar. Ze worden naar Auschwitz gebracht.
- Vanaf augustus 1942 doorzoeken de Duitsers de huizen van Joden. Wie thuis is, pakken ze op. Ze brengen ze naar de Dossin-kazerne. Daarna gaan ze ook naar Auschwitz.
In heel Europa vermoorden de nazi’s ongeveer zes miljoen Joden. Die massa-moord noemen we de ‘Holocaust’.
Focuspunten
Brussel, Cegesoma/Rijksarchief, 275419.
Politieverordening die anti-Joodse maatregelen afkondigt.
De politie werkt mee
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten de Belgische burgemeesters en de politie de Duitsers helpen. Ze moeten de orde bewaren. En ze moeten zorgen dat iedereen de regels volgt.
De Duitsers willen dat de politie hen helpt bij hun plan om de Joden te vermoorden. Agenten moeten de Joden controleren. In de meeste steden doen de agenten dat. Volgen de Joden de regels niet? Dan zeggen de agenten dat aan de Duitsers.
Meewerken of niet?
In Antwerpen helpt de politie goed mee. Ook om Joden op te pakken. De burgemeester en veel agenten zijn voor de Duitsers. Maar dat is niet overal in België zo. In Brussel wil de politie niet helpen. Ze delen geen gele sterren uit. En ze doorzoeken de huizen van de Joden niet. Ze vinden dat dit niet hun werk is. De Duitsers zeggen er niets van. Ze doen het zelf.
Hoe langer de oorlog duurt, hoe minder de politie meewerkt met de Duitsers. Ze voelen dat Duitsland de oorlog gaat verliezen.
Familie Fastag – Pieter Serrien.
Eva Fastag (1917-2021) werd in 1942 opgepakt en naar de Dossinkazerne gebracht. Als typiste was ze verplicht om de deportatielijsten op te stellen. Ze vervalste gegevens op de lijsten om mensen te helpen. Ze kon zelf aan deportatie ontsnappen en overleefde de oorlog. Haar ouders en broers kwamen om in Auschwitz.
De Joden in België
In het begin van de oorlog wonen 55.600 Joden in België. Ze wonen vooral in Antwerpen en Brussel. Ze hebben vaak niet de Belgische nationaliteit. Ze komen uit verschillende landen. De meesten komen uit Oost-Europa.
Er zijn nog andere verschillen. Ze leven niet allemaal op dezelfde manier. Ze hebben verschillende ideeën over politiek of godsdienst. Voor de Duitsers telt dat niet. Ze zijn allemaal Joods. Voor hen zijn zij één groep.
Vluchten of verstoppen
Sommige Joden vluchten weg uit België. Zij gaan naar een land waar de nazi’s niet de baas zijn. Anderen verstoppen zich, bijvoorbeeld bij Belgische gezinnen. Die zijn dan ook in gevaar. Joden verstoppen, mag niet van de Duitsers. Wie niet genoeg geld heeft om te vluchten of zich te verstoppen, hoopt op het beste. Ze volgen de regels van de Duitsers zo goed mogelijk.
Verzet
Sommige Joden gaan in het verzet. In 1942 richten ze een Joods verzet op. In die groep zitten Joden en niet-Joden. Ze zoeken plaatsen waar Joden zich kunnen verstoppen. Ze maken valse bonnen voor eten en valse identiteits-papieren.
De meeste Joden sterven in kampen, zoals Auschwitz. Na de oorlog keert maar 5% terug. Sommigen komen terug naar België. De meesten gaan in het buitenland wonen.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Karrewiet: Dossinkazerne
Bron: VRT archief – 29 nov 2018
Kinderen van de Holocaust
Bron: VRT archief en Kazerne Dossin – 13 aug 2021
Meer vrouw op straat – Mechelen
Bron: VRT archief, De chinezen – 24 maa 2020
Meer vrouw op straat – Antwerpen
Bron: VRT archief, De chinezen – 3 maa 2020
Non-fictie
Regine Beer: mijn leven als KZ A 5148
EPO, 2006.
Vergeten oorlogskinderen: het levensverhaal van de ondergedoken Joodse kinderen Regina en Georges
ASP, 2012.
De laatste getuige: hoe ik de Dossin Kazerne en de Holocaust overleefde
Horizon, 2019.
Simon, het jongetje dat wist te ontsnappen: het kind van het 20ste konvooi
Van Halewyck, 2005. (9+)
Schimmen met een ster: het bewogen verhaal van joodse ondergedoken kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog in België
Manteau, 2007.
De Shoah in België
De Bezige Bij, 2011.
Het XXste transport naar Auschwitz
Standaard 2012.
De jodenjagers van de Vlaamse SS: gewone Vlamingen?
Lannoo, 2007.
De laatste reis/Het verhaal van de Holocaust
Clavis, 2011. (10+)
Dossin: wachtkamer van Auschwitz
Lannoo, 2018.
Gewillig België: overheid en jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog
Manteau, 2007.
De curatoren van het getto: de vereniging van de joden in België tijdens de nazi-bezetting
Lannoo, 2004
Verborgen oorlogsjaren: ondergedoken joodse kinderen getuigen
Lannoo, 2009.
Fictie
Jongen zonder naam
Davidsfonds Infodok, 2015. (12+)
De laatste reis/Het verhaal van de Holocaust
Clavis, 2011. (10+)
Het konvooi. Het gewicht van het verleden
Casterman, 2012.
Erika’s Verhaal
Hillen, 2005. (8+)