In sommige taalgrensgemeenten worden faciliteiten voor anderstaligen toegekend, zoals in de Vlaamse stad Ronse | Fotograaf Véronique Seynaeve.
De vastlegging van de taalgrens
België wordt een federale staat
In 1962 neemt het parlement een belangrijke beslissing er komt een gebied waar Nederlands de wettelijke taal is, en een gebied waar Frans de wettelijke taal is. De grens tussen de twee gebieden noemen we de taalgrens.
Vanaf de jaren 1930 is Nederlands de wettelijke taal in Vlaanderen. In Wallonië is dat Frans. Brussel en de gemeenten rond Brussel zijn tweetalig: de officiële talen zijn er Frans en Nederlands. In een klein gebied aan de grens met Duitsland is Duits de officiële taal.
De taal van een gemeente kan wel nog veranderen. Tot 1947 wordt er elke tien jaar in elke Belgische gemeente geteld: hoeveel mensen spreken er Frans en hoeveel mensen spreken er Nederlands? De taal met de meeste sprekers wordt de officiële taal van de gemeente.
In de Nederlandstalige gemeenten rond het tweetalige Brussel stijgt het aantal mensen dat Frans spreekt. De officiële taal zou daar dus moeten veranderen van het Nederlands naar het Frans. Veel Vlamingen willen dat niet. Zij zijn bang dat Frans beetje bij beetje de officiële taal wordt in heel Vlaanderen. Daarom willen veel Vlamingen een vaste taalgrens.
In 1962 en 1963 beslist het Belgische parlement waar de definitieve grens ligt tussen het Franstalige en het Nederlandstalige deel van België. Ook bepaalt het de grens rond het tweetalige gebied Brussel.
Belga Image.
Premier Gaston Eyskens (1905-1988) deelt in de Kamer van Volksvertegenwoordigers mee dat de unitaire staat is achterhaald (1970). Eyskens ijverde al sinds de jaren 1930 voor meer Vlaamse autonomie.
België wordt een federale staat
In de jaren 1960 vinden sommige mensen dat het verschil tussen het Nederlandstalige en Franstalige deel van België te groot is. Ze willen niet meer dat alle beslissingen in Brussel worden genomen. Een groep Nederlandstaligen en een groep Franstaligen willen zelf kunnen beslissen over hoe ze hun gebied besturen.
De eerste veranderingen
In 1970 wordt de Belgische overheid anders georganiseerd. Er is nog altijd een Belgische overheid die beslissingen neemt voor het hele land. Maar er komen ook een aantal nieuwe overheden.
- Er komt een Vlaamse, een Franse en een Duitstalige Gemeenschap. Die drie overheden mogen elk beslissen over alles wat te maken heeft met hun eigen taal, hun cultuur en hun scholen.
- Er komt ook een Vlaams, Waals en een Brussels Gewest. Die drie overheden mogen beslissen over zaken die te maken hebben met economie.
De nieuwe organisatie zorgt voor nieuwe discussies. Sommigen vinden dat er nog meer moet veranderen. In 1993 wordt België officieel een federale staat. Het land bestaat vanaf dan officieel niet meer uit één deel maar uit drie gemeenschappen en drie gewesten. Die delen mogen zelf beslissen over sommige zaken.
Focuspunten
Wikimedia Commons.
In 1996 namen de leden van het Vlaams Parlement hun intrek in het voormalige Hôtel des Postes in Brussel. Het parlementsgebouw kreeg een grondige renovatie met de koepelzaal als bekroning.
Vlaanderen, meer dan cultuur
Na de eerste hervormingen in 1970 zijn er binnen België drie gemeenschappen en drie gewesten. Die krijgen elk een eigen regering en een eigen parlement. Ze mogen steeds meer zelf beslissen.
- De gemeenschappen mogen beslissen over onderwijs, hulp aan mensen en zorg.
- De gewesten beslissen over zaken zoals openbare gebouwen, werken aan wegen, spoorlijnen, leidingen voor gas en water en over zaken die te maken hebben met wonen, werken en landbouw.
In 1981 gaan de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest samen. Vlaanderen heeft vanaf dan één parlement en één regering. De Franstalige Gemeenschap en het Waalse Gewest blijven apart bestaan.
Niemand is tevreden
Er zijn nog altijd discussies over de organisatie van het land. De verschillende groepen raken het nooit helemaal eens. Ze sluiten wel akkoorden waarin elke groep een beetje toegeeft. Dat noemen we een compromis. Maar de nieuwe organisatie van het land is niet meer zo duidelijk door al die compromissen. En niemand is echt tevreden.
Sommige groepen in Vlaanderen willen dat de gemeenschappen en gewesten nog meer zelf mogen beslissen. Sommigen willen zelfs dat Vlaanderen een apart land wordt. Andere groepen willen dat de Belgische overheid opnieuw alleen beslist over grote zaken. Bijvoorbeeld over klimaat en over energie.
Wikimedia Commons, fotograaf Finne Boonen.
Brussel telt een levendige Congolese gemeenschap in de Matonge wijk. De wijk is ook de aankomstplaats voor veel Afrikaanse migranten.
Brussel, superdivers
Brussel is speciaal. De stad ligt aan de Nederlandstalige kant van de taalgrens, maar de meeste mensen spreken er Frans. Ook in gemeenten die grenzen aan Brussel, spreken veel mensen Frans.
Overheid van Brussel
Vanaf 1988 vormen 19 gemeenten samen het Brussels Gewest.
- Het Brussels Gewest mag beslissen over zaken zoals openbare gebouwen, werken aan wegen, spoorlijnen, leidingen voor gas en water en over zaken die te maken hebben met wonen, werken en landbouw.
- Een Vlaamse commissie beslist over scholen, hulp aan mensen en zorg voor inwoners van Brussel die Nederlands spreken. Een Franstalige commissie doet dat voor de scholen, hulp aan mensen en zorg voor inwoners van Brussel die Frans spreken.
Hoofdstad
De stad Brussel is de hoofdstad van:
- België
- Vlaanderen
- de Franstalige Gemeenschap
- de Europese Unie
Brussel, een mix van talen en culturen
Sinds de jaren 1950 komen er mensen uit de hele wereld in Brussel wonen. Ze wonen er tijdelijk, om te werken voor internationale organisaties en bedrijven. Of ze verhuizen definitief naar de stad, om er een nieuw leven te starten. Zo wordt Brussel een mix van talen en culturen. In 2021 wonen er mensen uit 185 verschillende landen in het Brussels Gewest.
De meeste mensen in Brussel spreken Frans. Er zijn ook steeds meer gezinnen waar ze een andere taal spreken, of meer dan één taal. Engels is de tweede meest gesproken taal. En Nederlands de derde.
Ontdek nog meer over dit onderwerp
Het Onvoltooide Land – de onschendbare taalgrens
Bron: VRT archief e.a – 26 apr 2009
Non-fictie
Een geschiedenis van België voor nieuwsgierige kinderen (en hun ouders)
Atlas Contact, 2022.
Het onvoltooide land
Van Halewyck, 2009.
Vlaanderen, Brussel, Wallonië: Een ménage à trois
Epo, 2014.
Vijftig jaar Vlaams Parlement
Borgerhoff & Lamberigts, 2021.
De memoires. Luctor et emergo
Lannoo, 2006.
De taalgrens, of wat de Belgen zowel verbindt als verdeelt
Davidsfonds, 2012.
Wandelen langs de taalgrens
Contact, 2005.
Een geschiedenis van België
Lannoo, 2021.
Met dank aan de overkant: een politieke geschiedenis van België
Polis, 2017.
De memoires. Gedreven door een overtuiging
Lannoo, 2002.
De monarchie en ‘het einde van België’: een communautaire geschiedenis van Leopold I tot Albert II
Lannoo, 2008.
Taalgrens 50 jaar
Snoeck, 2013.
Nu kijken
